به سایت سبزینه کشت خوش آمدید!

بهترین خاک برای کشاورزی

به طور كلي خاك محل استقرار و منبع تأمين آب و مواد غذايي براي گياهان است. علاوه بر آن اكسيژن لازم براي گياه به وسيله خلل و فرج خاك به گياه مي رسد و گاز دي اكسيدكربن زائد به وسيله ي اين حفرات از خاك خارج ميگردد.

از آغاز پيدايش كشاوزري، خاك، محيطي طبيعي براي حفظ و رشد گياهان شناخته شده است. ليكن با ايجاد شهرها و توسعه هاي عمراني، از ديدگاه مهندسي خاك به عنوان شالوده راه ها و ساختمان ها شناخته شد. در حال حاضر خاك براي بسياري مصارف مهندسي، از جمله دفن زباله ها و مواد زايد ديگر نيز مورد استفاده قرار م يگيرد. بنابراين تعريف خاك از نظرمهندسي راه و ساختمان با تعريف متخصصين كشاورزي متفاوت است. از نظر كشاورزي، خاك به مجموعه فعالي گفته مي شود كه در سطح زمين، از اثر مشترك آب و هوا و موجودات زنده (گياهان و جانوران) برسن گها، در طول زمان و پس از تكامل تدريجي به وجود مي آيد. با اين تعريف خاكِ كشاورزي و زراعي يك محيط بي جان و ثابت و محدود به چند سانتي متر نيست بلكه يك ماده پيچيده و متحرك محسوب مي شود كه در طول زمان موادي به آن اضافه و يا از آن خارج شده در نتيجه تغيير شكل يافته است.در خاك لايه ها و طبقاتي تشكيل مي شود كه از نظر جنس، رنگ و ضخامت با يكديگرتفاوت دارند. اين لايه ها در خاك شناسي، افق ناميده ميشود. مجموع افق هاي خاك را نيمرخ خاك يا پروفيل خاك مي گويند.اگر گودالي به ابعاد ۵/ ۱×۲×۱ متر در خاك حفر كنيم و مقطع قايم آن را مورد بررسي قراردهيم، افق ها را مشاهده خواهيم كرد. به اين عمل مطالعه پروفيل يا نيمرخ خاك مي گويند.

 

افق هاي خاك

معمولاً افق هاي خاك را از سطح خاك تا سنگ بستر، با حروف لاتين نام گذاري مي نمايند.

 

انواع افق هاي خاك عبارت اند از:

افق O: اين افق بيشتر در مناطق جنگلي و پر باران به وجود مي آيد و سطحي ترين لايه خاك ميباشد. اين افق از بقاياي تجزيه شده يا تجزيه نشده ي گياهان و لاشبرگ آن ها تشكيل ميشود.

افق A: افق A در مناطق جنگلي زير افق O و در مناطق خشك در سطح خاك قرارميگيرد. اين افق محل تجمع مواد آلي تجزيه شده است، رنگ آن در مقايسه با افق هاي زيرين تيره تر مي باشد. در ضمن از نظر مواد غذايي و اكسيژن غني تر از ساير افق ها است.

افق B: در خاك هاي تكامل يافته و مسن در زير افق A قرار دارد (در خاك هاي جوان كه هنوز مراحل تكاملي را طي نكرده اند وجود ندارد). اين افق محل تجمع مواد شسته شده از افق A مي باشد به همين علت به آن افق ذخيره مي گويند.

افق C: زير افق B و در صورت نبود افق B در زير افق A قرار دارد. اين افق معمولاً حاوي قطعاتي از سنگهاي بستر و سنگ هايي كه خاك از آن ها تشكيل يافته، مي باشد.

كشاورزان با دانش بومي و تجربيّات خود خاك را به دو بخش تقسيم مي نمايند خاك سطح الارض و خاك تحت الارض.

خاك سطح الارض (خاك فوقاني): شامل بخشي از خاك مي باشد كه فعاليّت هاي كشاورزي مثل شخم و شيار، آبياري، كوددهي و كاشت بذر و غيره در آن انجام م يشود. در اين بخش به دليل مساعد بودن شرايط تهويه و وجود خلل و فرج زياد، فعال بودن موجودات ذره بيني و تجمع بيشتر مواد غذايي، ريشه رشد و نمو بهتري نسبت به بخش زيرين دارد. از نظر علمي اين بخش خاك شامل افق هاي O و A و بخش فوقاني افق B مي باشد.ضخامت اين بخش از چند سانتيمتر تا بيش از يك متر بر حسب ميزان توسعه كشاورزي منطقه متفاوت است.

خاك تحت الارض (خاك تحتاني): اين بخش در زير خاك سطح الارض قرار دارد به علّت تراكم و فشردگي زياد فاقد تهويه مناسب است و ريشه ي گياهان به ندرت در آن توسعه مي يابد.موجودات ذره بيني خاك نيز به علت كمبود اكسيژن در آن فعاليّت كمتري دارند. اين بخش افقc و بخش زيرين افق B را در برم يگيرد. به دلايل ذكر شده خاك تحت الارض شرايط لازم براي رشد گياهان را ندارد و از نظر كشت بسياري از گياهان زراعي و باغي به جز درختكاري اهميّت چنداني ندارد.

 

اهمیت خاک در رشد گیاهان

انواع خاک:

اگر كلوخه را با يك ذره بين نگا هكنيم، دو بخش كاملاً متمايز در آن مي يابيم

الف- بخش جامد

ب- بخش خلل و فرج

بخش جامد خاك

 

بخش جامد خاك از دو قسمت تشكيل ميشود:

۱-مواد معدني ۲- مواد آلي

مواد معدني: شامل ذرّات ريز و درشت خاك با ابعاد و شكل هاي مختلف است كه از

كاني هاي حاصل از تخريب و تجزيه سنگ ها (به صورت اصلي يا تغيير شكل يافته) تشكيل

شده است. اين گونه مواد براساس اندازه يا قطر به ذرّات زير تقسيم مي شوند.

شن: قطر اين ذرات ۲- ۰۵ / ۰ ميلي متر مي باشد. اين ذرّات با ايجاد خلل و فرج درشت جريان هوا و آب را در خاك تسهيل مي كنند.

ليمون: قطر اين ذرّات ۰۵ / ۰- ۰۰۲ / ۰ ميلي متر مي باشد. اين ذرّات نرم و پودرمانند مي باشند، خاصيّت چسبندگي آن ها به يكديگر كم است و مقدار قابل توجهي آب مورد نيازگياه را در خود نگه ميدارد.

رس : قطر اين ذرات كمتر از ۰۰۲ / ميلي متر است. قسمتي از رس با قطر كمتر از ۰۰۰۱ / ۰ ميلي متر كلوئيد ناميده مي شود. ذرات كلوئيدي مواد غذايي مورد نياز گياه را جذب سطحي خود كرده و در اختيار گياه قرار م يدهند. ساير ذرات از نظر نگهداري آب و مواد غذايي اهميّت چنداني ندارند.

مواد آلي: در خاك علاوه بر ريشه گياهان انواع جانداران درشت (كرم ها و موريانه ها-حشرات و …) و موجودات ريز (قارچ ها- باكتري ها- جلبك ها و …) زندگي مي كنند. اين موجودات همگي در اثر فعاليّت، مواد آلي درخاك ايجاد مي كنند. به عنوان مثال باكتري ها و قارچ ها باعث تجزيه گياهان در خاك شده، مواد آلي ريزي به نام هوموس (گياخاك) توليد مي كنند. هوموس مانند رس داراي خاصيت كلوئيدي مي باشد و ضمن جذب آب و نگهداري مواد غذايي، ذرّات معدني خاك را به هم مي چسباند و لذا در تشكيل ساختمان خاك نقش اساسي دارد .

بخش خلل و فرج

به فضاهاي خالي بين ذرات جامد خاك، منافذ يا خلل و فرج مي گويند. خلل و فرج هوا و آب موردنياز ريش هي گياهان را در خود جاي م يدهند.

ذرات خاك برحسب فراواني انواع، و طرز قرارگرفتن، سه نوع خلل و فرج (برحسب اندازه) به وجود مي آورند.

– خلل و فرج درشت: خلل و فرجي كه آب در آن ها تحت تأثير نيروي ثقل سريع تخليه ميشود و محل ذخيره هوا محسوب ميشود.

– خلل و فرج متوسط: اين منافذ بيشتر در انتقال و هدايت آب كارايي دارند.

– خلل و فرج ريز: محل نگهداري و ذخيره آب است كه به تدريج و در مواقع لزوم، گياه آب مورد نياز خود را از اين منافذ تأمين مي كند.

 

بافت خاك

خاک مناسب

مقدار نسبي ذرّات (شن، سيلت و رس) خاك را »بافت خاك « مي گويند. بافت خاك بسياري از خواص فيزيكي و شيميايي خاك (حاصل خيزي، نفوذپذيري، وزن مخصوص و …) را تعيين مي كند. با داشتن مقدار هريك از ذرات خاك به وسيله مثلث بافت خاك نوع بافت خاك از نظر خاك شناسي تعيين ميشود.

از نظر زراعى خاك ها برحسب بافت به سه دسته تقسيم مي شوند:

خاك هاي سبك: خاك هايي هستند كه درصد شن آن ها بيش از ۸۰ درصد و مقدار رس آن ها معمولاً كمتر از ۱۲ درصد است. اين خاك ها قدرت نگه داري آب كمي دارند و رطوبت خود را هم سريع از دست م يدهند لذا خاك هاي گرم محسوب مي شوند. از نظر حاصلخيزي ضعيف مي باشند. خاك هايي كه بافت آن ها شن، لوم شني، شن لومي هستند در اين گروه جاي مي گيرند. عمليات شخم در اين خاك ها به آسانى انجام ميشود.

خا كهاي متوسط (ميان بافت): به خاك هايي گفته مي شود كه مقدار رس آن ها ۲۸ – ۱۲درصد باشد. اين خاك ها حاصلخيزي و ظرفيت نگهداري رطوبت نسبتاً بالايي دارند و رطوبت خود را تا حد زيادي در اختيار گياه قرار ميدهند. بافت هاي لوم، ليمون (لوم لاي)، لوم رس ماسه اي در اين گروه جاي ميگيرند.

خا كهاي سنگين: ميزان رس اين خاك ها بيش از ۲۸ درصد است. اين خاك ها قدرت نگهداري آب بالايي دارند و بسيار دير رطوبت خود را از دست م يدهند. درصد كمي از آب خود را در اختيار گياه قرار ميدهند. حاصلخيزي آن ها خوب است ولي به دليل جذب آب به مدت طولاني، از نظر تهويه براي گياهان مشكل ايجاد مي نمايند و خاك ها سرد ناميده مي شوند. اين خاك ها در هنگام خشك شدن به شدت سله بسته و درز و ترك هاي عميقي در آنها به وجود مي آيد كه باعث قطع ريشه گياهان و تبخير شديد آب ميشود.

دیدگاهتان را بنویسید

نوشته های مرتبط

معرفی ویژگی خاک های مناسب رشد گیاهان

کسانی که از گل و گیاه مراقبت میکنن، یا حتی اون دسته از افرادی

پرلیت در مصارف کشاورزی

میزان مصرف پرلیت در کشاورزی از کل میزان پرلیت تولیدی حدود ۱۴ درصد میباشد. در

پیت ماس

پیت ماس به ماده ای جامد شبیه خاک اطلاق می گردد که در مصارف

خاک کوکوپیت چیست؟

ویژگی های خاک کوکوپيت : ۱- تخلخل هوايي عالي: الياف نارگيل حتي زمانيكه از آب